Ngành Thuế đang triển khai một bước chuyển đổi quan trọng đối với khu vực hộ kinh doanh nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, minh bạch hóa và phát triển bền vững. Dưới đây là phân tích chi tiết, giúp các hộ kinh doanh nắm rõ nội dung và chủ động chuẩn bị.
Vì sao phải chuyển từ thuế khoán sang mô hình kê khai?
“Ngành Thuế cùng đồng hành với hộ kinh doanh chuyển đổi sang mô hình kê khai” — đó là khẳng định của Phó Cục trưởng Cục Thuế Mai Sơn tại hội thảo.
Lý do chuyển đổi
Việc chuyển đổi từ phương pháp thuế khoán sang kê khai được xem là bước đột phá nhằm đảm bảo tính công bằng và minh bạch trong nghĩa vụ thuế của hộ kinh doanh (HKD). Khi áp dụng phương pháp kê khai, HKD sẽ tự khai, tự nộp thuế theo doanh thu, chi phí thực tế thay vì mức khoán cố định từ trước. Điều này giúp kết nối đúng với thực tế hoạt động kinh doanh, giảm rủi ro bị động hoặc vi phạm trước khi cơ chế mới có hiệu lực.
Mục tiêu quản lý và phát triển kinh tế tư nhân
Việc chuyển đổi mô hình quản lý thuế cho HKD cũng là một phần trong chủ trương lớn của Nhà nước nhằm thúc đẩy khu vực kinh tế tư nhân phát triển bền vững, tạo nên môi trường kinh doanh bình đẳng giữa HKD và doanh nghiệp (DN).
Lộ trình và quy định chính cần nắm
Văn bản pháp lý và thời điểm áp dụng
- Quyết định 3389/QĐ‑BTC (ngày 06/10/2025) ban hành Đề án “Chuyển đổi mô hình và phương pháp quản lý thuế đối với hộ kinh doanh khi xóa bỏ thuế khoán”.
- Theo đó, từ ngày 01/01/2026, toàn bộ HKD sẽ áp dụng phương pháp kê khai, tự khai, tự nộp thuế thay cho phương pháp khoán.
- Quyết định 3352/QĐ‑CT (ngày 31/10/2025) của Cục Thuế triển khai Kế hoạch “60 ngày cao điểm chuyển đổi” từ 1/11 đến 30/12/2025 để chuẩn bị cho việc chuyển đổi.
Nhóm hộ kinh doanh và điều kiện áp dụng
- HKD có doanh thu từ 3 tỷ đồng/năm trở lên sẽ thuộc nhóm yêu cầu khắt khe hơn, phải áp dụng phương pháp khấu trừ thuế GTGT hoặc khai thuế thu nhập cá nhân trên lợi nhuận.
- HKD từ 01/01/2026 bắt buộc mở tài khoản ngân hàng riêng nếu doanh thu kinh doanh đạt mốc từ 200 triệu đồng/năm để giám sát thu chi.
Hướng dẫn hộ kinh doanh chuẩn bị cho mô hình mới
“Vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị”
Ổn định sổ sách, ghi chép minh bạch
Trước khi chuyển đổi, HKD cần hoàn thiện việc ghi chép doanh thu – chi phí, nhập hàng – bán ra, tồn kho… Điều này sẽ là nền tảng để xác định thuế kê khai chính xác khi cơ chế mới áp dụng. Tại hội thảo, Phó Cục trưởng Mai Sơn lưu ý: cơ quan thuế sẽ hỗ trợ chuyển từ ghi chép thủ công sang phần mềm thông minh.
Chuẩn bị phần mềm và hỗ trợ chuyển đổi
Ngành Thuế sẽ đồng hành với HKD bằng hỗ trợ miễn phí về thủ tục, và không yêu cầu mua phần mềm riêng biệt ban đầu.
Ngoài ra, một số nhà cung cấp đã ký hợp đồng với cơ quan thuế để hỗ trợ gói trọn bộ gồm phần mềm kế toán, hóa đơn điện tử miễn phí, chữ ký số 1 năm cho HKD.
Hợp tác với chính quyền địa phương và đơn vị thuế
Việc thực thi thành công chuyển đổi mô hình phụ thuộc cao vào sự phối hợp giữa HKD, chính quyền các cấp và cơ quan thuế — từ tuyên truyền, hướng dẫn đến giám sát tuân thủ. Chính quyền địa phương sẽ là đầu mối thực hiện tại từng địa bàn cụ thể.
Những điểm cần lưu ý và cơ hội cho hộ kinh doanh
“Đồng hành thực chất với HKD”
Miễn phí và không phát sinh chi phí ban đầu
Ngành Thuế khẳng định HKD không bị “mất quyền lợi” khi chuyển đổi: đăng ký, kê khai, nộp thuế điện tử sẽ được thực hiện miễn phí. HKD không bị bắt buộc mua phần mềm riêng nếu chưa sẵn sàng.
Cơ hội nâng cấp từ hộ kinh doanh lên doanh nghiệp
Chuyển đổi mô hình thuế cũng mở ra cơ hội để HKD chuẩn bị sẵn sàng cho việc phát triển thành DN. Khi đã có sổ sách hợp lý, phần mềm quản lý, HKD dễ dàng tiếp cận các sản phẩm tài chính, nhận ưu đãi và tham gia chuỗi cung ứng lớn hơn.
Giai đoạn đầu sẽ tập trung hướng dẫn thay vì xử phạt
Trong thời gian đầu chuyển đổi, ngành Thuế ưu tiên hướng dẫn, hỗ trợ hơn là xử phạt. HKD nên xem đây là cơ hội để làm quen và điều chỉnh dần thay vì bị động.
Kết luận
Sự chuyển đổi từ thuế khoán sang mô hình kê khai là bước đi căn bản nhằm hiện đại hoá công tác quản lý thuế đối với HKD, đồng thời mở ra cơ hội nâng tầm hoạt động kinh doanh. Việc chuẩn bị sớm, hợp tác với cơ quan thuế và lựa chọn giải pháp phù hợp sẽ giúp HKD dễ dàng thích ứng và tận dụng lợi thế. Nếu bạn là hộ kinh doanh, hãy chủ động ghi chép sổ sách, tìm hiểu phần mềm hỗ trợ, và phối hợp với cơ quan thuế địa phương để quá trình chuyển đổi diễn ra suôn sẻ.
