Cách hạch toán tài khoản 411 – Vốn đầu tư của chủ sở hữu thông tư 133

Tin tức kế toán: Cách hạch toán tài khoản 411 – Vốn đầu tư của chủ sở hữu theo thông tư 133. Hạch toán tăng giảm vốn chủ sở hữu. Hạch toán tăng giảm vốn điều lệ của công ty.

Giống với thông tư 200/2014/TT-BTC tài khoản 411 – Vốn đầu tư của chủ sở hữu theo thông tư 133/2016/TT-BTC đều thuộc loại tài khoản Vốn chủ sở hữu. Nhưng bên cạnh đó nó có một số điểm khác biệt so với thông tư 200.

THÔNG TIN MỚI NHẤT:

>> Khóa học kế toán thực hành – Giảm 50% Học phí

I. SO SÁNH TÀI KHOẢN 411 – VỐN ĐẦU TƯ CỦA CHỦ SỞ HỮU TRONG THÔNG TƯ 200/2014/TT-BTC VỚI THÔNG TƯ 133/2016/TT-BTC. 

Để có cách hạch toán tài khoản 411 – Vốn đầu tư của chủ sở hữu một cách chính xác, kế toán phải hiểu rõ và nắm vững các nguyên tắc kế toán khi hạch toán tài khoản 411.

II. NGUYÊN TẮC KẾ TOÁN CỦA TÀI KHOẢN 411 – VỐN ĐẦU TƯ CỦA CHỦ SỞ HỮU THEO THÔNG TƯ 133/2016/TT-BTC.

Tại điều 51 thông tư 133/2016/TT-BTC khi hạch toán tài khoản 411 – Vốn đầu tư của chủ sở hữu phải tuân thủ một số nguyên tắc kế toán sau:

Nội dung phản ánh của tài khoản 411.

 “a) Tài khoản này dùng để phản ánh vốn do chủ sở hữu đầu tư hiện có và tình hình tăng, giảm vốn đầu tư của chủ sở hữu.

b) Vốn đầu tư của chủ sở hữu bao gồm:

– Vốn góp ban đầu, góp bổ sung của các chủ sở hữu;

– Thặng dư vốn cổ phần;

– Vốn khác.

c) Các doanh nghiệp chỉ hạch toán vào TK 4111 – “Vốn góp của chủ sở hữu” theo số vốn thực tế chủ sở hữu đã góp, không được ghi nhận theo số cam kết, số phải thu của các chủ sở hữu.

d) Doanh nghiệp phải tổ chức hạch toán chi tiết vốn đầu tư của chủ sở hữu theo từng nguồn hình thành vốn (như vốn góp của chủ sở hữu, thặng dư vốn cổ phần, vốn khác) và theo dõi chi tiết cho từng tổ chức, từng cá nhân tham gia góp vốn.”

Nguyên tắc khi ghi giảm vốn đầu tư của chủ sở hữu.

“đ) Doanh nghiệp ghi giảm vốn đầu tư của chủ sở hữu khi:

– Trả lại vốn cho các chủ sở hữu, hủy bỏ cổ phiếu quỹ theo quy định của pháp luật;

– Giải thể, chấm dứt hoạt động theo quy định của pháp luật;

– Các trường hợp khác theo quy định của pháp luật.”

Nguyên tắc xác định phần vốn góp của nhà đầu tư bằng ngoại tệ.

“ e) Xác định phần vốn góp của nhà đầu tư bằng ngoại tệ

– Khi giấy phép đầu tư quy định vốn điều lệ của doanh nghiệp được xác định bằng ngoại tệ tương đương với một số lượng tiền Việt Nam đồng, việc xác định phần vốn góp của nhà đầu tư bằng ngoại tệ (thừa, thiếu, đủ so với vốn điều lệ) được căn cứ vào số lượng ngoại tệ đã thực góp, không xem xét đến việc quy đổi ngoại tệ ra Việt Nam đồng theo giấy phép đầu tư.

– Trường hợp doanh nghiệp ghi sổ kế toán, lập và trình bày báo cáo tài chính bằng đơn vị tiền tệ kế toán, khi nhà đầu tư góp vốn bằng ngoại tệ theo tiến độ, kế toán phải áp dụng tỷ giá giao dịch thực tế tại từng thời điểm thực góp để quy đổi ra đơn vị tiền tệ kế toán và ghi nhận vào vốn đầu tư của chủ sở hữu, thặng dư vốn cổ phần (nếu có).

– Trong quá trình hoạt động, không được đánh giá lại số dư có Tài khoản 411 – Vốn đầu tư của chủ sở hữu có gốc ngoại tệ.”

Nguyên tắc xác định phần vốn góp của nhà đầu tư bằng tài sản, phát hành cổ phiếu.

“ g) Trường hợp nhận vốn góp bằng tài sản phải phản ánh tăng vốn đầu tư của chủ sở hữu theo giá đánh giá lại của tài sản được các bên góp vốn chấp nhận.

h) Đối với công ty cổ phần, vốn góp cổ phần của các cổ đông được ghi theo giá thực tế phát hành cổ phiếu, nhưng được phản ánh chi tiết theo hai chỉ tiêu riêng: Vốn góp của chủ sở hữu và thặng dư vốn cổ phần:

– Vốn góp của chủ sở hữu được phản ánh theo mệnh giá của cổ phiếu;

– Thặng dư vốn cổ phần phản ánh khoản chênh lệch giữa mệnh giá và giá phát hành cổ phiếu (kể cả các trường hợp tái phát hành cổ phiếu quỹ) và có thể là thặng dư dương (nếu giá phát hành cao hơn mệnh giá) hoặc thặng dư âm (nếu giá phát hành thấp hơn mệnh giá).”

Để có cách hạch toán tài khoản 411 – Vốn đầu tư của chủ sở hữu theo thông tư 133 một cách chính xác ngoài việc nắm và hiểu rõ nguyên tắc kế toán khi hạch toán, thì việc nắm vững nội dung và kết cấu khi hạch toán tài khoản 411 cũng là một vấn đề không kém phần quan trọng.

III. KẾT CẤU VÀ NỘI DUNG PHẢN ÁNH CỦA TÀI KHOẢN 411 ­- VỐN ĐẦU TƯ CỦA CHỦ SỞ HỮU, THEO THÔNG TƯ 133/2016/TT-BTC.

Bên Nợ: Vốn đầu tư của chủ sở hữu giảm do:

– Hoàn trả vốn góp cho các chủ sở hữu vốn;

– Phát hành cổ phiếu thấp hơn mệnh giá;

– Giải thể, chấm dứt hoạt động doanh nghiệp;

– Bù lỗ kinh doanh theo quyết định của cấp có thẩm quyền;

– Hủy bỏ cổ phiếu quỹ (đối với công ty cổ phần).

Bên Có: Vốn đầu tư của chủ sở hữu tăng do:

– Các chủ sở hữu góp vốn;

– Bổ sung vốn từ lợi nhuận kinh doanh, từ các quỹ thuộc vốn chủ sở hữu;

– Phát hành cổ phiếu cao hơn mệnh giá;

– Giá trị quà tặng, biếu, tài trợ (sau khi trừ các khoản thuế phải nộp) được phép ghi tăng Vốn đầu tư của chủ sở hữu theo quyết định của cấp có thẩm quyền.

Số dư bên Có: Vốn đầu tư của chủ sở hữu hiện có của doanh nghiệp.

Tài khoản 411 – Vốn đầu tư của chủ sở hữu, có 3 tài khoản cấp 2.

– TK 4111 – Vốn góp của chủ sở hữu.

Tài khoản 4111 phản ánh khoản vốn thực đã đầu tư của chủ sở hữu theo Điều lệ công ty của các chủ sở hữu vốn. Đối với các công ty cổ phần thì vốn góp từ phát hành cổ phiếu được ghi vào tài khoản này theo mệnh giá. Tài khoản 4111 – Vốn góp của chủ sở hữu tại công ty cổ phần có thể theo dõi chi tiết thành cổ phiếu phổ thông có quyền biểu quyết và cổ phiếu ưu đãi.

– TK 4112 – Thặng dư vốn cổ phần.

Tài khoản 4112 phản ánh phần chênh lệch giữa giá phát hành và mệnh giá cổ phiếu; Chênh lệch giữa giá mua lại cổ phiếu quỹ và giá tái phát hành cổ phiếu quỹ (đối với các công ty cổ phần). Tài khoản này có thể có số dư Có hoặc số dư Nợ.

– TK 4118 – Vốn khác.

Tài khoản 4118 phản ánh số vốn kinh doanh được hình thành do bổ sung từ kết quả hoạt động kinh doanh hoặc do được tặng, biếu, tài trợ, đánh giá lại tài sản (nếu các khoản này được phép ghi tăng, giảm vốn đầu tư của chủ sở hữu).

IV. CÁCH HẠCH TOÁN TÀI KHOẢN 411- VỐN ĐẦU TƯ CỦA CHỦ SỞ HỮU THEO THÔNG TƯ 133/2016/TT-BTC.

Căn cứ vào nguyên tắc kế toán tài khoản 411 và các tài khoản liên quan. Căn cứ vào kết cấu và nội dung phản ánh của tài khoản 411 và các tài khoản liên quan. KẾ TOÁN HÀ NỘI xin hướng dẫn kế toán một số nghiệp vụ kinh tế chủ yếu sau:

4.1. Hạch toán tăng giảm vốn góp của chủ sở hữu khi góp vốn bằng tiền, hàng hóa, tài sản, chuyển nợ.

Khi thực nhận vốn góp của các chủ sở hữu, ghi:

Nợ các TK 111, 112 (nếu nhận vốn góp bằng tiền)

Nợ các TK 121, 128, 228 (nếu nhận vốn góp bằng cổ phiếu, trái phiếu, các khoản đầu tư vào doanh nghiệp khác)

Nợ các TK 152, 155, 156 (nếu nhận vốn góp bằng hàng tồn kho)

Nợ các TK 211, 217, 241 (nếu nhận vốn góp bằng TSCĐ, BĐSĐT)

Nợ các TK 331, 338, 341 (nếu chuyển vay, nợ phải trả thành vốn góp)

Nợ các TK 4112, 4118 (chênh lệch giữa giá trị tài sản, nợ phải trả được chuyển thành vốn nhỏ hơn giá trị phần vốn được tính là vốn góp của chủ sở hữu).

Có TK  4111- Vốn góp của chủ sở hữu

Có các TK 4112, 4118 (chênh lệch giữa giá trị tài sản, nợ phải trả được chuyển thành vốn lớn hơn giá trị phần vốn được tính là vốn góp của chủ sở hữu).

4.2. Hạch toán tăng giảm vốn góp của chủ sở hữu bằng phát hành cổ phiếu huy động vốn từ các cổ đông.

4.2.1. Khi nhận được tiền mua cổ phiếu của các cổ đông với giá phát hành theo mệnh giá cổ phiếu, ghi:

Nợ các TK 111, 112 (mệnh giá)

Có TK 4111 – Vốn góp của chủ sở hữu (mệnh giá).

4.2.2.  Khi nhận được tiền mua cổ phiếu của các cổ đông có chênh lệch giữa giá phát hành và mệnh giá cổ phiếu, ghi:

Nợ các TK 111,112 (giá phát hành)

Nợ TK 4112 – Thặng dư vốn cổ phần (giá phát hành nhỏ hơn mệnh giá)

Có TK 4111 – Vốn góp của chủ sở hữu (mệnh giá)

Có TK 4112 – Thặng dư vốn cổ phần (giá phát hành lớn hơn mệnh giá).

4.2.3. Các chi phí trực tiếp liên quan đến việc phát hành cổ phiếu, ghi:

Nợ TK 4112 – Thặng dư vốn cổ phần

Có các TK 111, 112.

4.3. Hạch toán tăng giảm vốn đầu tư của chủ sở hữu bằng phát hành cổ phiếu từ các nguồn thuộc vốn chủ sở hữu.

4.3.1. Trường hợp công ty cổ phần được phát hành thêm cổ phiếu từ nguồn thặng dư vốn cổ phần, kế toán căn cứ vào hồ sơ, chứng từ kế toán liên quan, ghi:

Nợ TK 4112 – Thặng dư vốn cổ phần

Có TK 4111 – Vốn góp của chủ sở hữu.

4.3.2. Trường hợp công ty cổ phần được phát hành thêm cổ phiếu từ nguồn lợi nhuận sau thuế chưa phân phối (trả cổ tức bằng cổ phiếu) ghi:

Nợ TK 421 – Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối

Nợ TK 4112 – Thặng dư vốn cổ phần (nếu có)

Có TK 4111 – Vốn góp của chủ sở hữu;

Có TK 4112 – Thặng dư vốn cổ phần (nếu có).

4.4. Hạch toán tăng vốn góp của chủ sở hữu bằng phát hành cổ phiếu để đầu tư vào doanh nghiệp khác.

 Công ty cổ phần phát hành cổ phiếu để đầu tư vào doanh nghiệp khác, có 2 trường hợp cụ thể và được ghi sổ như sau:         

4.4.1. Nếu giá phát hành cổ phiếu lớn hơn mệnh giá, ghi:

Nợ TK 228 – Đầu tư góp vốn vào đơn vị khác (giá phát hành)

Có TK 4111 – Vốn góp của chủ sở hữu (mệnh giá)

Có TK 4112 – Thặng dư vốn cổ phần (nếu có) (giá phát hành lớn hơn mệnh giá).

4.4.2. Nếu giá phát hành cổ phiếu nhỏ hơn mệnh giá, ghi:

Nợ TK 228 – Đầu tư góp vốn vào đơn vị khác (giá phát hành)

Nợ TK 4112 – Thặng dư vốn cổ phần (nếu có) (giá phát hành thấp hơn mệnh giá).

Có TK 4111 – Vốn góp của chủ sở hữu (mệnh giá).

4.5. Hạch toán tăng giảm vốn góp của chủ sở hữu bằng phát hành cổ phiếu thưởng từ quỹ khen thưởng.

Trường hợp công ty cổ phần được phát hành cổ phiếu thưởng từ quỹ khen thưởng để tăng vốn đầu tư của chủ sở hữu, ghi:

Nợ TK 3531 – Quỹ khen thưởng (giá phát hành)

Nợ TK 4112 – Thặng dư vốn cổ phần (giá phát hành thấp hơn mệnh giá)

Có TK 4111 – Vốn góp của chủ sở hữu (mệnh giá)

Có TK 4112 – Thặng dư vốn cổ phần (giá phát hành lớn hơn mệnh giá).

4.6. Hạch toán tăng giảm vốn đầu tư của chủ sở hữu liên quan đến Cổ phiếu quỹ.

4.6.1. Khi mua cổ phiếu quỹ, kế toán phản ánh theo giá thực tế mua, ghi:

Nợ TK 419 – Cổ phiếu quỹ

Có các TK 111, 112.

4.6.2. Khi tái phát hành cổ phiếu quỹ, ghi:

Nợ các TK 111,112 (giá tái phát hành)

Nợ TK 4112 – Thặng dư vốn cổ phần (giá tái phát hành nhỏ hơn giá ghi sổ)

Có TK 419 – Cổ phiếu quỹ (theo giá ghi sổ)

Có TK 4112 – Thặng dư vốn cổ phần (giá tái phát hành lớn hơn giá ghi sổ cổ phiếu quỹ).

4.6.3. Khi công ty cổ phần huỷ bỏ cổ phiếu quỹ:

Nợ TK 4111 – Vốn góp của chủ sở hữu (theo mệnh giá)

Nợ TK 4112 – Thặng dư vốn cổ phần (giá mua lại lớn hơn mệnh giá)

Có TK 419 – Cổ phiếu quỹ (theo giá ghi sổ)

Có TK 4112 – Thặng dư vốn cổ phần (giá mua lại nhỏ hơn mệnh giá).

4.7. Hạch toán tăng vốn đầu tư của chủ sở hữu từ việc bổ sung vốn điều lệ từ các quỹ của DN , từ lợi nhận sau thuế của DN.

Khi doanh nghiệp bổ sung vốn điều lệ từ các nguồn vốn hợp pháp khác, doanh nghiệp phải kết chuyển sang Vốn đầu tư của chủ sở hữu:

Nợ TK 418 – Các quỹ khác thuộc vốn chủ sở hữu (từ các quỹ khác của doanh nghiệp)

Nợ TK 421 – Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối (từ kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh)

Có TK 411 – Vốn đầu tư của chủ sở hữu (4111).

4.8. Hạch toán tăng vốn đầu tư của chủ sở hữu trong trường hợp nhận được quà biếu, tặng, tài trợ, ghi:

Nợ các TK 111,112,153, 211…

Có TK 711 – Thu nhập khác.

Sau khi thực hiện nghĩa vụ thuế đối với Nhà nước, nếu phần còn lại được phép ghi tăng vốn góp của chủ sở hữu, ghi:

Nợ TK 421 – Lợi nhuận chưa phân phối

Có TK 411 – Vốn đầu tư của chủ sở hữu (4118).

4.9. Hạch toán giảm vốn đầu tư của chủ sở hữu khi trả lại vốn góp.

– Trả lại vốn góp bằng tiền, hàng tồn kho,ghi:

Nợ TK 4111 – Vốn góp của chủ sở hữu

Có các TK 111, 112,152, 155, 156… (giá trị ghi sổ).

– Trả lại vốn góp bằng TSCĐ, ghi:

Nợ TK 411 – Vốn đầu tư của chủ sở hữu

Nợ TK 214 – Hao mòn TSCĐ

Có TK 211- Tài sản cố định.

– Phần chênh lệch giữa giá trị ghi sổ của tài sản trả cho chủ sở hữu vốn và số vốn góp của chủ sở hữu được ghi nhận vào làm tăng, giảm vốn khác của chủ sở hữu.

Trên đây Kế Toán Hà Nội đã trình bày Cách hạch toán tài khoản 411 – Vốn đầu tư của chủ sở hữu theo thông tư 133. Mời các bạn xem  Cách hạch toán tài khoản 411 – Vốn đầu tư của chủ sở hữu theo thông tư 200 tại đây.