Kế toán bán hàng theo phương thức qua đại lý bán đúng giá, hưởng hoa hồng 

Bán hàng đại lý đúng giá, hưởng hoa hồng: Quy định về hóa đơn chứng từ; Cách kê khai thuế đối với hoạt động đại lý; Phương pháp hạch toán kế toán tại bên giao đại lý và tại bên nhận đại lý.

1. Quy định về hóa đơn chứng từ và kê khai thuế đối với bán hàng đại lý đúng giá, hưởng hoa hồng.

1.1. Quy định về hóa đơn chứng từ.

Tại điểm 2.6, phụ lục 4 ban hành kèm theo Thông tư số 39/2014/TT-BTC ngày 31/3/2014 của Bộ Tài chính quy định:

“2.6. Tổ chức kinh doanh kê khai, nộp thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ xuất điều chuyển hàng hoá cho các cơ sở hạch toán phụ thuộc như các chi nhánh, cửa hàng ở khác địa phương (tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương) để bán hoặc xuất điều chuyển giữa các chi nhánh, đơn vị phụ thuộc với nhau; xuất hàng hoá cho cơ sở nhận làm đại lý bán đúng giá, hưởng hoa hồng, căn cứ vào phương thức tổ chức kinh doanh và hạch toán kế toán, cơ sở có thể lựa chọn một trong hai cách sử dụng hoá đơn, chứng từ như sau:

a) Sử dụng hoá đơn GTGT để làm căn cứ thanh toán và kê khai nộp thuế GTGT ở từng đơn vị và từng khâu độc lập với nhau;

 b) Sử dụng Phiếu xuất kho kiêm vận chuyển nội bộ kèm theo Lệnh điều động nội bộ; Sử dụng Phiếu xuất kho hàng gửi bán đại lý theo quy định đối với hàng hoá xuất cho cơ sở làm đại lý kèm theo Lệnh điều động nội bộ.

Cơ sở hạch toán phụ thuộc, chi nhánh, cửa hàng, cơ sở nhận làm đại lý bán hàng khi bán hàng phải lập hóa đơn theo quy định giao cho người mua, đồng thời lập Bảng kê hàng hóa bán ra gửi về cơ sở có hàng hóa điều chuyển hoặc cơ sở có hàng hoá gửi bán (gọi chung là cơ sở giao hàng) để cơ sở giao hàng lập hóa đơn GTGT cho hàng hóa thực tế tiêu thụ giao cho cơ sở hạch toán phụ thuộc, chi nhánh, cửa hàng, cơ sở nhận làm đại lý bán hàng.

Trường hợp cơ sở có số lượng và doanh số hàng hoá bán ra lớn, Bảng kê có thể lập cho 05 ngày hay 10 ngày một lần. Trường hợp hàng hoá bán ra có thuế suất thuế GTGT khác nhau phải lập bảng kê riêng cho hàng hoá bán ra theo từng nhóm thuế suất.”

  ►Như vậy, căn cứ vào trên cho thấy khi xuất hàng cho đại lý bán đúng giá hưởng hoa hồng có 2 cách sử dụng hóa đơn, chứng từ sau:

– Cách 1: Khi xuất hàng, bên giao hàng xuất hóa đơn GTGT luôn cho bên nhận bán hàng (bên đại lý) và khi bán hàng cho khách hàng bên đại lý xuất hóa đơn cho người mua.

– Cách 2: Khi xuất hàng, bên xuất hàng lập Phiếu xuất kho hàng gửi bán đại lý kèm theo Lệnh điều động nội bộ. Trong trường hợp này khi bán hàng bên đại lý phải lập hoá đơn giao cho người mua, đồng thời lập Bảng kê hàng hoá bán ra để gửi cho bên giao hàng, sau đó bên giao hàng căn cứ vào bảng kê hóa đơn để lập hoá đơn GTGT cho số hàng hoá thực tế tiêu thụ giao cho đại lý.

1.2. Cách kê khai thuế đối với hoạt động đại lý:

Tại điều 1, khoản 3, điểm a của thông tư 119/2014/TT-BTC (Sửa đổi, bổ sung điều 11, khoản 8, điểm a của thông tư số 156/2013/TT-BTC), quy định

“a) Khai thuế giá trị gia tăng đối với hoạt động đại lý

– Người nộp thuế là đại lý bán hàng hóa, dịch vụ hoặc là đại lý thu mua hàng hóa theo hình thức bán, mua đúng giá hưởng hoa hồng không phải khai thuế giá trị gia tăng đối với hàng hóa, dịch vụ bán đại lý; hàng hóa thu mua đại lý nhưng phải khai thuế giá trị gia tăng đối với doanh thu hoa hồng đại lý được hưởng.

– Đối với các hình thức đại lý khác thì người nộp thuế phải khai thuế giá trị gia tăng đối với hàng hóa, dịch vụ bán hàng đại lý; hàng hóa thu mua đại lý và thù lao đại lý được hưởng.”

⇒ Căn cứ vào quy định trên, ta thấy đối với hàng hóa, dịch vụ bán đại lý thì đại lý bán đúng giá không phải kê khai thuế GTGT, nhưng phải khai thuế GTGT đối với doanh thu hoa hồng đại lý được hưởng.

+ Đại lý phải xuất hóa đơn cho bên giao hàng đại lý, ghi rõ Hoa hồng đại lý và phải kê khai thuế GTGT đầu ra và hạch toán doanh thu cho hoá đơn Hoa hồng đại lý

+ Bên giao hàng đại lý kê khai thuế GTGT đầu vào và hạch toán vào chi phí bán hàng cho hóa đơn Hoa hồng đại lý.

2. Phương pháp hạch toán kế toán bán hàng giao đại lý.

2.1 Trường hợp 1: Sử dụng “Phiếu xuất kho hàng gửi bán đại lý” kèm theo “Lệnh điều động nội bộ” tại thời điểm xuất kho

a) Kế toán ở đơn vị giao hàng đại lý:

– Khi xuất kho sản phẩm, hàng hóa giao cho các đại lý:

Doanh nghiệp phải lập Phiếu xuất kho hàng gửi bán đại lý kèm theo Lệnh điều động nội bộ, căn cứ vào phiếu xuất kho hàng gửi bán đại lý, ghi:

Nợ TK 157 – Hàng gửi đi bán

Có TK 155 – Thành phẩm

Có TK 156 –  Hàng hóa.

– Khi hàng giao cho đại lý đã bán được:

Căn cứ vào “Bảng thanh toán hàng đại lý, ký gửi” (Mẫu số 01- BH) của hàng đã bán do các bên nhận đại lý hưởng hoa hồng lập gửi về, kế toán lập hoá đơn GTGT cho số hàng hoá thực tế tiêu thụ giao cho đại lý và phản ánh doanh thu, ghi:

Nợ các TK 111, 112: Nếu thu tiền ngay

Nợ TK 131 (chi tiết đại lý): Nếu chưa thu được tiền

Có TK 511 – Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ

Có TK 3331 – Thuế GTGT phải nộp (33311).

Đồng thời phản ánh giá vốn của hàng bán ra, ghi:

Nợ TK 632 – Giá vốn hàng bán

Có TK 157 – Hàng gửi đi bán.

– Khi nhân được hóa đơn GTGT hoặc hóa đơn bán hàng về số tiền hoa hồng phải trả cho đơn vị nhận bán hàng đại lý hưởng hoa hồng, ghi:

Nợ TK 641 – Chi phí bán hàng (6417) (hoa hồng đại lý chưa có thuế GTGT) (theo TT 200)

Nợ TK 642 – Chi phí quản lý kinh doanh (6421) (hoa hồng đại lý chưa có thuế GTGT) (theo TT 133)

Nợ TK 133 – Thuế GTGT được khấu trừ (1331) (nếu được khấu trừ)

Có các TK 111, 112: Nếu thanh toán ngay

Có TK 131 (chi tiết đại lý): Nếu bù trừ vào tiền hàng.

– Khi nhận được tiền của đại lý thanh toán, ghi:

Nợ các TK 111, 112

Có TK 131 (chi tiết đại lý).

b) Kế toán ở đơn vị nhận đại lý, bán đúng giá hưởng hoa hồng:

– Khi nhận hàng đại lý bán đúng giá hưởng hoa hồng:

Doanh nghiệp chủ động theo dõi và ghi chép thông tin về toàn bộ giá trị hàng hoá nhận bán đại lý trong phần thuyết minh Báo cáo tài chính.

– Khi hàng hoá nhận bán đại lý đã bán được:

Căn cứ vào Hoá đơn GTGT hoặc Hoá đơn bán hàng và các chứng từ liên quan, kế toán phản ánh số tiền bán hàng đại lý phải trả cho bên giao hàng, ghi:

Nợ các TK 111, 112: Nếu đại lý thu ngay được tiền của khách hàng về số hàng đã bán

Nợ TK 131 (chi tiết khách hàng): Nếu đại lý chưa thu được tiền của khách hàng về số hàng đã bán

Có TK 331 (chi tiết bên giao đại lý) (tổng giá thanh toán bao gồm giá giao bán đại lý và thuế đầu ra).

Lưu ý: Đại lý không ghi nhận doanh thu đối với hàng đại lý bán đúng giá.

– Định kỳ, khi xác định doanh thu hoa hồng bán hàng đại lý được hưởng, viết hóa đơn hoa hồng, ghi:

Nợ TK 331 – Phải trả cho người bán (chi tiết bên giao đại lý)

Có TK 511 – Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ

Có TK 3331 – Thuế GTGT phải nộp (nếu có).

– Khi trả tiền bán hàng đại lý cho bên giao đại lý, ghi:

Nợ TK 331 – Phải trả cho người bán (chi tiết bên giao đại lý)

Có các TK 111, 112.

2.2. Trường hợp 2: Khi xuất hàng, bên giao hàng đại lý sử dụng hoá đơn GTGT để làm căn cứ thanh toán và kê khai nộp thuế GTGT ở từng đơn vị và từng khâu độc lập với nhau.

a) Kế toán ở đơn vị giao hàng đại lý:

– Khi xuất kho sản phẩm, hàng hóa giao cho các đại lý:

Doanh nghiệp lập hóa đơn GTGT hàng gửi bán đại lý, căn cứ vào hóa đơn GTGT gửi bán đại lý, ghi:

Nợ TK 157 – Hàng gửi đi bán

Có TK 155 – Thành phẩm

Có TK 156 – Hàng hóa.

Lưu ý: Tại thời điểm này, kế toán chưa phản ánh doanh thu và thuế phải nộp.

– Khi hàng giao cho đại lý đã bán được:

Căn cứ vào “ Bảng thanh toán hàng đại lý, ký gửi ” (Mẫu số 01- BH) của hàng đã bán do các bên nhận đại lý hưởng hoa hồng lập gửi về, kế toán phản ánh doanh thu và thuế phải nộp tương ứng với hàng đã bán, ghi:

Nợ các TK 111, 112: Nếu thu tiền ngay

Nợ TK 131 (chi tiết đại lý): Nếu chưa thu được tiền

Có TK 511 – Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ

Có TK 3331 – Thuế GTGT phải nộp (33311).

Đồng thời phản ánh giá vốn của hàng bán ra, ghi:

Nợ TK 632 – Giá vốn hàng bán

Có TK 157 – Hàng gửi đi bán.

– Khi nhân được hóa đơn GTGT hoặc hóa đơn bán hàng về số tiền hoa hồng phải trả cho đơn vị nhận bán hàng đại lý hưởng hoa hồng, ghi:

Nợ TK 641 – Chi phí bán hàng (6417) (hoa hồng đại lý chưa có thuế GTGT) (theo TT 200)

Nợ TK 642 – Chi phí quản lý kinh doanh (6421) (hoa hồng đại lý chưa có thuế GTGT) (theo TT 133)

Nợ TK 133 – Thuế GTGT được khấu trừ (1331) (nếu được khấu trừ)

Có các TK 111, 112: Nếu thanh toán ngay

Có TK 131 (chi tiết đại lý): Nếu bù trừ vào tiền hàng.

– Khi nhận được tiền của đại lý thanh toán, ghi:

Nợ các TK 111, 112

Có TK 131 (chi tiết đại lý).

b) Kế toán ở đơn vị nhận đại lý, bán đúng giá hưởng hoa hồng:

– Khi nhận hàng đại lý bán đúng giá hưởng hoa hồng:

Doanh nghiệp chủ động theo dõi và ghi chép thông tin về toàn bộ giá trị hàng hoá nhận bán đại lý trong phần thuyết minh Báo cáo tài chính.

– Khi hàng hoá nhận bán đại lý đã bán được:

Căn cứ vào Hoá đơn GTGT hoặc Hoá đơn bán hàng và các chứng từ liên quan, kế toán phản ánh số tiền bán hàng đại lý phải trả cho bên giao hàng, ghi:

Nợ các TK 111, 112: Nếu đại lý thu ngay được tiền của khách hàng về số hàng đã bán

Nợ TK 131 (chi tiết khách hàng): Nếu đại lý chưa thu được tiền của khách hàng về số hàng đã bán

Có TK 331 (chi tiết bên giao đại lý) (tổng giá thanh toán bao gồm giá giao bán đại lý và thuế đầu ra).

Lưu ý: Đại lý không ghi nhận doanh thu đối với hàng đại lý bán đúng giá.

– Định kỳ, khi xác định doanh thu hoa hồng bán hàng đại lý được hưởng, viết hóa đơn hoa hồng, ghi:

Nợ các TK 111, 112: Nếu thu tiền

Nợ TK 331 – Phải trả cho người bán (chi tiết bên giao đại lý) (nếu bù trừ công nợ)

Có TK 511 – Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ

Có TK 3331 – Thuế GTGT phải nộp (nếu có).

– Khi trả tiền bán hàng đại lý cho bên giao đại lý, ghi:

Nợ TK 331 – Phải trả cho người bán (chi tiết bên giao đại lý)

Có các TK 111, 112.

3. Ví dụ về cách hạch toán bán hàng đại lý đúng giá, hưởng hoa hồng:

Công ty A làm đại lý bán hàng đúng giá và hưởng hoa hồng cho công ty B. Cả 2 công ty áp dụng chế độ kế toán theo thông tư 133/2016/TT-BTC và áp dụng kê khai thuế GTGT theo phương pháp khấu trừ.

Trong tháng 5/2017 có số liệu sau:

– Mặt hàng áo sơ mi hoa giá bán quy định là 500.000 đ/cái, chưa có thuế GTGT (thuế GTGT là 10%); Hoa hồng được hưởng là 10%  trên giá chưa có thuế, thuế GTGT của hoa hồng được hưởng là 10% và được bù trừ vào tiền bán hàng.

– Ngày 1/5/2017 công ty B xuất kho 200 cái áo sơ mi hoa với trị giá xuất kho là 60.000.000 đ giao cho công ty B (đơn giá vốn là 300.000 đ/cái)

– Cuối tháng (ngày 31/5/2017), công ty A gửi bảng kê hóa đơn GTGT về, công ty A đã bán được 150 cái áo sơ mi hoa. Công ty A chưa thanh toán tiền cho công ty B. Hàng bán ra công ty đã thu được tiền bằng tiền mặt.

Với số liệu trên, kế toán tại 2 công ty sẽ phản ánh như sau:

a) Tại công ty B (đơn vị giao hàng đại lý):

– Ngày 1/5/2017, kế toán lập phiếu xuất kho áo sơ mi hoa, giao cho công ty A và căn cứ vào phiếu xuất kho, ghi:

Nợ TK 157: 200 cái x 300.000 đ/cái = 60.000.000 đ

Có TK 155: 200 cái x 300.000 đ/cái = 60.000.000 đ

– Cuối tháng ngày 31/5/2017, Căn cứ vào Bảng kê hoá đơn bán ra của công ty A gửi về, ghi:

Nợ TK 131 (chi tiết công ty A): 82.500.000 đ

Có TK 511: 150 cái x 500.000đ/cái = 75.000.000 đ

Có TK 33311: 7.500.000 đ

Đồng thời phản ánh giá vốn của hàng bán ra, ghi:

Nợ TK 632: 150 cái x 300.000 đ/cái  = 45.000.000 đ

Có TK 157: 150 cái x 300.000 đ/cái  = 45.000.000 đ

– Số tiền hoa hồng phải trả cho công ty A, thanh toán bù trừ, ghi:

Nợ TK 6421 – Chi phí bán hàng: 75.000.000 đ x 10% = 7.500.000 đ

Nợ TK 133 – Thuế GTGT được khấu trừ (1331): 750.000 đ

Có TK 131 (chi tiết công ty A): 8.250.000 đ.

b) Tại công ty A (đơn vị nhận đại lý):

– Khi nhận áo sơ mi hoa của công ty B: Công ty A theo dõi và ghi chép thông tin về toàn bộ giá trị hàng hoá nhận bán đại lý trong phần thuyết minh Báo cáo tài chính.

– Khi áo sơ mi hoa đã bán được, công ty A viết hóa đơn GTGT và căn cứ vào Hoá đơn GTGT kế toán phản ánh số tiền bán hàng đại lý phải trả cho công ty B, ghi:

Nợ TK 111: 82.500.000 đ

Có TK 331 (chi tiết công ty B): 82.500.000 đ.

– Xác định doanh thu hoa hồng bán hàng đại lý được hưởng, viết hóa đơn hoa hồng, căn cứ vào hóa đơn, ghi:

Nợ TK 331 (công ty B): 8.250.000 đ

Có TK 5111: 75.000.000 đ x 10% = 7.500.000 đ

Có TK 33311 750.000 đ

 

: